Honderd jaar geleden richtte architect Walter Gropius de design- en architectuurschool Bauhaus op in de Duitse stad Weimar. Doelstelling: kunstenaars en ambachtslui samen opleiden om het ‘bouwwerk van de toekomst’ vorm te geven. Het luidde een heel nieuw tijdperk in en tot op de dag van vandaag is haar invloed zichtbaar. Wat hebben wij te danken aan Bauhaus?

Bauhaus startte met een utopische visie op een nieuwe en betere wereld. Kunst, design en innovatieve technieken zouden samen de wereld mooier kunnen maken. De 1ste wereldoorlog was nog maar pas voorbij en had veel steden en dorpen zwaar vernield. De wederopbouw kon dus maar beter met een plan en een visie gebeuren. Dat vond ook de Duitse architect Walter Gropius, die alle principes op scherp zette en ze neerschreef in een manifest. Hij richtte de Bauhaus-school op waar ambachtelijke ontwerpers en kunstenaars samen zouden worden opgeleid. Ook als pedagogisch project was Bauhaus erg vernieuwend omdat het oog had voor wat we vandaag als ‘work-life balance’ zouden beschouwen. Zo werden er bijvoorbeeld yoga-sessies aangeboden en in de kantine kon je er macrobiotisch eten.
De Bauhaus-school maakte snel furore en kreeg internationaal veel weerklank. Enkele opmerkelijke zaken die we eraan te danken hebben.

Alles volgens plan

Hoe groot was en is de invloed van Bauhaus op het design? Je kan eigenlijk niet praten over ‘design’ zonder Bauhaus te vermelden, zoals je niet kan bakken zonder vuur. De doorgedreven filosofie om betaalbaar kwalitatief design voor de grote massa te maken zette al de toon in het Bauhaus-tijdperk en blijft nog steeds heel wat bedrijven inspireren. Ikea is hiervan misschien wel het meest treffende voorbeeld. Toegegeven, de Zweed achter Ikea ging nog een stap verder in de democratisering van het design door ‘flatpack’ te combineren met ‘zet-het-zelf-maar-in-elkaar’. Dergelijke multinationals worden gedreven door een commercieel principe, maar het neemt niet weg dat ze schatplichtig zijn aan Bauhaus. Zeker in hun vormgeving hebben ze de kunst van het weglaten ter harte genomen. ‘Less is More’, dat hebben we helemaal te danken aan Bauhaus.

De maat der dingen

Bauhaus heeft ook voor een standaard in maatvoering in de bouw en het design gezorgd, waarbij de mens telkens centraal stond. Van stoel tot tafel, van keuken tot trap en werkelijk alles waarmee we ons omringen. De bouwstenen van de hedendaagse architectuur zijn immers niet de bakstenen, maar de mens. Alles is immers terug te brengen tot de mens en haar ergonomie. Dit werd nauwgezet in kaart gebracht in de zogeheten ‘Bauentwurfslehre’. Dit naslagwerk bevat gedetailleerde en met maten voorziene tekeningen, maar ook verklarende teksten van bouwelementen en bouwnormen die steeds vertrekken van de mens. De perfecte hoogte van je keukeneiland of de hoogte van je ingebouwde Siemens-oven… het staat allemaal beschreven in de ‘Bauentwurfslehre’.

Typisch en over de schreef

De invloed van Bauhaus reikt verder dan architectuur en meubeldesign natuurlijk. Het gaf ook de ontwikkeling van grafische vormgeving en typografie wind in de zeilen. Bauhaus stond voor een ongekunstelde en efficiënte stijl en in haar streven naar objectiviteit en neutraliteit zocht het naar lettertypes zonder historische referentie. De uitgepuurde en schreefloze lettertypes Futura en Century Gothic zijn bijvoorbeeld ontstaan onder invloed van Bauhaus, net zoals het immens populaire Helvetica dat veel merken en organisaties vandaag hanteren in hun communicatie.

Kortom, de invloed van Bauhaus is niet alleen nog steeds tastbaar in onze woningen en in de vormgeving van huishoudtoestellen, maar ook op onze laptop en zelfs in de reclameboodschappen die we dagelijks te zien krijgen.