De keuken van vandaag en morgen: twee toparchitecten aan het woord

Gezond eten, genieten van het leven, gezelligheid met vrienden – dat gebeurt allemaal in de keuken of aan het keukeneiland. Maar wat zijn de keukengeheimen van architecten? Waar hechten zij belang aan, voor zichzelf of in hun projecten?

Joanna Laajisto was eerst professioneel snowboarder voor ze architect werd. Vandaag wordt de Finse vooral geprezen om haar vernieuwde “Finse eigenheid”. Moderne keukens lopen bij haar over in de dagelijkse leefruimte. Om die overgang naadloos te laten verlopen werkt Joanna Laajisto bij voorkeur met hout, steen en roestvrijstaal. In haar filosofie verkiest ze ook om bovenkasten zelfs helemaal weg te laten, zo lijkt een keuken meteen optisch groter te worden.

In Finland en dan voornamelijk Helsinki zijn de keukens traditioneel erg klein. Joanna Laajisto ontwerpt echter het tegenovergestelde. Ze heeft een uitgesproken voorkeur voor grote, open keukens, waar koken samen gebeurt. “In het designproces hecht ik er bijzonder veel belang aan om na te denken hoe technologische toestellen in een ruimte passen. Dit betekent ook dat mijn klanten moeten weten welk soort technologie zij willen gebruiken. Als ontwerper ben ik vooral blij met het feit dat er steeds meer draadloze technologische toestellen bestaat. Zo hebben bijvoorbeeld Bluetooth en draadloze verlichtingsoplossingen ervoor gezorgd dat ik bij mijn activiteiten veel minder vaak compromissen moet sluiten. De volgende stap waar ik op hoop: draadloze elektriciteit!” (lacht)

Joanna Laajisto heeft in ieder geval een breed referentiekader. Ze reisde de hele wereld rond, eerst als professioneel snowboarder, daarna als interieurarchitecte voor de Californische architectenfirma Gensler tot ze in Helsinki haar eigen designbureau op, Studio Joanna Laaijsto, oprichtte. Ze gooit vooral hoge ogen met ontwerpen voor cafés, bars, restaurants maar ook kantoorruimtes. Eén van haar opgemerkte ontwerpen is Vitra Village, een 1000 m² grote winkelruimte in de vorm van een plein op de Vitra-campus, een project waarin ze technologie integreerde zoals thermische sensoren om de bewegingen van klanten te monitoren en zo de winkelruimte te optimaliseren.

Ook op het vlak van moderne kook- en eetervaring heeft ze eigen ideeën. “Keukens en eetkamers zijn naar mijn mening ruimtes waarin je je vooral op je gemak moet voelen. Deze dagelijkse leefruimte en keuken probeer ik helemaal te integreren zonder overgang. Mijn voorkeur heeft ook om het kookeiland op een centrale plek te plaatsen, zodat je samen kan zijn tijdens het koken, om elkaar te helpen, of om gezellig te praten. Daarnaast is dimbare verlichting perfect om verschillende sferen te creëren bij het ontbijt, de lunch of een etentje met vrienden ’s avonds. En heel belangrijk: goede akoestiek.”

De Nederlandse architect Marc Koehler maakt internationaal furore met zijn zogeheten ‘superlofts’. Projectontwikkeling zonder weerga, waarbij bewoners in een vroege creatieve fase al participeren in het ontwerp en de invulling van de appartementen. Zo initieert hij heel snel een ‘community’ nog voor de ‘building’ en staan de superlofts model voor een nieuwe vorm van stadsontwikkeling. Met de superloft blok Y in Utrecht won hij in 2018 bijvoorbeeld de BNA Building of the Year Award.

Zijn visie op duurzaam wonen en leven zit bij Marc Koehler zowel vervat in constructie als in het gebruik van de gebouwen. Terwijl een ‘standaard’ huis meestal het leefgedeelte beneden en de slaapkamers boven heeft, draait Marc Koehler dit in de superlofts helemaal om. “Ik zie onze flexibele bouwconcepten als tools voor een gezonde wereld. De keuken is boven, zodat je veel de trap op en af moet – wat meer beweging betekent. Ook is het kantoor niet alleen een plek om te werken, het kan ook als sportruimte fungeren. En er zijn veel planten, die een gezonde leefomgeving creëren en zorgen voor schone lucht en zuurstof. We werken daarnaast met natuurlijke, tijdloze materialen zoals steen en hout. Materialen die altijd mooi blijven en hergebruikt kunnen worden. En dat is allemaal onderdeel van mijn visie op een gezond, duurzaam en efficiënt leven.”

De keuken neemt telkens een prominente plek in beslag, precies in het hart van het huis met het keukeneiland als een baken waar alles samenkomt. “Gezond eten en koken moet veranderen in iets leuks – in plaats van iets wat ‘moet’. Dit hebben we gedaan door de open ruimte, en toestellen en meubels in de keuken te plaatsen die meer dan een functie hebben. Zo is het keukeneiland niet alleen een plek om te koken, maar ook een tafel, een sociale plek waar je samenkomt en over je dag praat. Een plek waar je in contact staat met elkaar.”

Technologie en innovatie zijn een katalysator in zijn eigengereide vorm van projectontwikkeling. “Met elk nieuw bouwconcept willen we onze grenzen verleggen. Denk aan het hergebruiken van water van douches en wasmachines, om bijvoorbeeld het toilet door te spoelen of de vaatwasser aan te zetten. Dit bespaart 60% van je watergebruik. De vloeren in de lofts worden in Amsterdam dan weer gekoeld door het gebruik van water van het IJ, maar in de winter wordt het verwarmd door de energie van het industriegebied om de hoek. In Amsterdam-Noord hebben we daar zelfs een record aan energie mee bespaard. Elke superloft is dus een stap naar een duurzame toekomst.”

En van welke technologie loopt hij zelf warm? “Ik ben fan van slimme sloten, waardoor je de mogelijkheid krijgt om iemand toegang te geven tot je huis via je telefoon. Ook vind ik slimme koelkasten, die eten kunnen bestellen zodra ze merken dat iets dat je vaak eet op is, interessant. Als we dagelijkse onhandigheden kunnen vermijden door het gebruik van onze telefoon, ben ik voor. En nog beter: als de toestellen zelflerend zijn