Domowe przetwory – dlaczego warto?

Wraz z modą na zdrowe odżywianie i styl życia wraca trend na samodzielne przygotowane przetwory. Kiedyś tzw. wekowanie zajmowało sporo czasu i wysiłku – dziś można to zrobić o wiele szybciej i wygodniej. Jak się za to zabrać i przede wszystkim – jak ułatwić sobie przygotowywanie własnych przetworów?

Przygotowywanie zdrowych posiłków jest jednym z elementów tzw. fit lifestyle'u i świadomego odżywiania się. A nie ma zdrowszych posiłków, niż te przygotowywane własnoręcznie z owoców i warzyw, których skład od początku do końca jest przez nas kontrolowany i znany. Przetwory owocowe i warzywne to także bomby witaminowe, dostarczające ich w odpowiedniej dla nas ilości.

Przygotowywane własnoręcznie posiłki to także możliwość łatwego modyfikowania smaku. Nie musimy się ograniczać do wyjściowych smaków danych warzyw i owoców – możemy je dowolnie mieszać według własnego gustu i tworzyć nowe kombinacje smakowe. Jeśli czujemy w sobie talent kulinarny, to wekowanie będzie świetną okazją do jego realizacji. Kto wie, może stworzymy własne przepisy na domowe przetwory, które będą przekazywane następnym pokoleniom?

Wekowanie jest też zresztą świetnym sposobem na zachowanie żywności na wiele miesięcy – to tak naprawdę domowy środek na pasteryzację, czyli podgrzewanie słoików w gorącej wodzie (między 65 a 90°C) lub w piekarniku. Dzięki temu procesowi giną drobnoustroje psujące żywność, która zachowa w ten sposób świeżość tak długo, póki do słoika nie dostanie się powietrze. Za pomocą domowych przetworów możemy więc więc zachować smak lata w słoiku i przypomnieć go sobie zimą.

Domowe przetwory pozwolą przygotować zdrowe dżemy czy powidła, które nie tylko wzbogacą dietę domowników, ale również upowszechnią wśród nich zdrowy styl odżywiania się. Jest to szczególnie ważne w przypadku najmłodszych członków rodziny. Takie przetwory:

• pomogą zagospodarować wolny czas;
• dostarczą wielu radości z samodzielnie przygotowanych smakołyków;
• pozwolą na eksperymentowanie w kuchni, a gdy zaangażujesz do nich całą rodzinę, staną się elementem wspólnego gotowania.

Jeśli nabierzesz wprawy, przetwory domowe mogą stanowić również prezenty dla bliskich z różnych okazji. W sezonie jesienno-zimowym pozwolą natomiast przetrwać trudny czas, gdy trzeba zabezpieczyć się przed infekcjami i dostarczyć organizmowi cennych witamin oraz składników mineralnych.

Robiąc domowe przetwory możemy wybierać nie tylko w smakach i ich kombinacjach, ale także w różnych rodzajach przetworów. Przetwory z owoców możemy przygotować w formie dżemów, konfitur, powideł, kompotów, soków czy musów. Choć te trzy pierwsze nazwy są czasami używane wymiennie, to warto wiedzieć, że znaczą one co innego.

• Dżem składa się z przecieru lub pulpy owocowej, cukru i wody; ma formę żelowaną dzięki dodaniu żelatyny i pektyny. Oczywiście owoce można mieszać, a oprócz przecieru dodawać całe owoce. Ma najwięcej cukru. Ważne jest to, że dżem jest dżemem, gdy w jego składzie jest minimum 35 g przecieru na 100 g dżemu. Wbrew pozorom to dość mała ilość.
• Konfitura ma więcej owoców w składzie – minimum 50 g na 100 g konfitury, czyli połowa. Zazwyczaj daje się albo całe owoce, albo trochę przecieru i dużo całych owoców.
• Powidła ze wszystkich przetworów mają najwięcej owoców, bo aż 160 g na 100 g powideł. Mają najmniej cukru (gdy wybierzemy słodkie owoce, to można z niego zupełnie zrezygnować) i należy je prażyć, aby odparował z nich sok i woda.
• Kompot jest napojem z owoców gotowanych. Niektórzy twierdzą, że trzeba dodawać cukier, inni, że owoce mają go na tyle dużo, że nie trzeba – jak zwykle zależy to od gustu i od przepisu. Na pewno warto zostawić w nim całe owoce.
• Sok – przy nim panuje dość duża dowolność; możemy dodać cukru lub nie, możemy też dodać wody lub wymieszać z innym sokiem. Jest najprostszy do przygotowania – wystarczy go wycisnąć z owoców lub z warzyw.
• Mus to masa owocowa spulchniona białkiem z dodatkiem cukru, zestalona żelatyną. Mus możemy zrobić ze zmiażdżonych lub drobno zblendowanych owoców surowych lub rozgotowanych.

Oprócz owoców przetwory możemy wykonać także z warzyw, takich jak cukinia, papryka, pomidory czy ogórki. Warto wiedzieć, że te dwa ostatnie de facto są owocami – ale ze względu na smak i zastosowanie w kuchni przyjęło się uważać je za warzywa. Przetwory z warzyw to przykładowo ogórki kiszone lub konserwowe, sosy, ketchupy czy warzywa marynowane. Podobnie jak owoce, doskonale sprawdzą się na zimę i jako dodatki do obiadu.

• Ogórki kiszone, zwane również kwaszonymi, to ogórki gruntowe poddane procesowi kiszenia, czyli fermentacji bakteriami kwasu mlekowego. Teoretycznie kisić można wszystko – jednak ten proces nadaje specyficznego smaku, który nie pasuje do słodkiej żywności.
• Ogórki konserwowe otrzymamy dzięki ich zamarynowaniu, czyli ugotowaniu w occie z solą, cukrem i przyprawami, a następnie zawekowaniu.
• Marynaty można wykonywać nie tylko z ogórków, ale także z innych warzyw, a nawet mięs.
• Ketchup to z kolei sos – najczęściej pomidorowy, ale nie ma przeszkód, aby robić go z cukinii czy z dodatkiem papryki.
• Sałatki obiadowe również są wdzięcznym tematem do wekowania. Dzięki temu procesowi nie będziemy musieli za każdym razem przygotowywać ich na nowo.

Nasze babcie wykonywały przetwory z warzyw i owoców tradycyjnymi metodami, co zajmowało sporo czasu – było to zajęcie praktycznie na cały dzień lub nawet kilka dni. Dziś na szczęście mamy dostęp do urządzeń i technologii, która pozwala tę samą pracę wykonać nieporównywalnie szybciej, wygodniej i bez wysiłku. Takie urządzenia są na wyciągnięcie ręki i prawdopodobnie każdy z nas niektóre z nich ma w swojej kuchni, jednak zanim weźmiemy się za robienie własnych przetworów, zobaczmy, czy nie brakuje nam sokowirówki, blendera ręcznego, rozdrabniacza lub robota kuchennego – to właśnie te urządzenia sprawią, że przygotowanie dżemów, sosów czy sałatek będzie czystą przyjemnością.

Niezbędny będzie także piekarnik, jest on bowiem kluczowym urządzeniem w procesie pasteryzacji, zwłaszcza przy większych liczbach słoików. W odróżnieniu od pasteryzacji w wodzie, w piekarniku ustawiamy temperaturę 170°C, a gdy pojawią się bąbelki, zmniejszamy do 130°C i zostawiamy na 30 minut.

Aby domowe ogórki kiszone, dżemy czy musy miały wyborny smak, zadbaj o dobór odpowiednich owoców i warzyw. Najlepiej kupić je bezpośrednio u sprawdzonego rolnika, który ma ekologiczne uprawy. Możesz również założyć przy domu własny ogródek, który nie tylko będzie źródłem zdrowych produktów spożywczych, ale też dostarczy ci wiele przyjemności z samodzielnej uprawy.

Najlepiej robić przetwory domowe z tych owoców i warzyw, na które aktualnie jest sezon. Będą one nie tylko świeże, ale również tańsze. Na przykład sezon na ogórki przypada na okres od maja do października, a na fasolkę szparagową od lipca do września. Przed rozpoczęciem obróbki wszystkie warzywa i owoce dokładnie umyj. Wyparz też słoiki, aby mieć pewność, że będą sterylne.

Jeśli nie jesteś w stanie zużyć wszystkich składników, możesz je zamrozić i wykorzystać później. To świetny sposób na to, aby zaoszczędzić pieniądze i nie płacić drogo za produkty poza sezonem. Pamiętaj jednak o tym, aby nie przekroczyć maksymalnego czasu mrożenia. W przypadku owoców zwykle wynosi on około 6, a warzyw – 12 miesięcy.