Jak działa kawa? Zależy jak ją pijesz!

Kawa nazywana też płynnym złotem jest drugim po herbacie najpopularniejszym napojem spożywanym na całym świecie. Ten czarny płyn zawiera wiele cennych składników ważnych dla zdrowia. Obecnie kawę traktuje się już nie tylko jak zwyczajny produkt spożywczy, ale też jako suplement przyczyniający się do dobrego samopoczucia. Przyjrzyj się z bliska, jak działa kawa i co dobrego Ci oferuje.

Kawa (również zielona kawa) nie tylko dobrze smakuje i dodaje energii, ale przynosi też korzyści zdrowotne Twojemu ciału. W każdej filiżance tego czarnego naparu znajdują się witaminy z grupy B (B1, B2, B3 i B5), cenne pierwiastki, takie jak potas i mangan ważny m.in. dla mocnych i zdrowych kości, oraz antyoksydanty. W naszej diecie kawa stanowi jedno z ważniejszych źródeł przeciwutleniaczy. Zdarza się, że z kawą dostarczasz sobie więcej antyoksydantów niż ze spożywanymi warzywami i owocami!

Czy kawa jest zdrowa? Wśród chorób, którym zapobiega ten czarny napój lub obniża ryzyko ich wystąpienia, wymienia się m.in.: cukrzycę typu 2., choroby Alzheimera i Parkinsona. Zawarta w kawie kofeina nie tylko pobudza, ale też sprawia, że poprawia się funkcjonowanie mózgu. Substancja blokuje działanie neuroprzekaźników (m.in. adenozyny), które spowalniają pracę centralnego układu nerwowego. Dzięki temu zyskujesz lepszy nastrój, wykazujesz szybszy czas reakcji, poprawia się Twoja zdolność do zapamiętywania i wyostrza się czujność. Kawa (a dokładniej obecna w niej kofeina) przyspiesza również metabolizm i zwiększa oksydację kwasów tłuszczowych, co przekłada się na szybsze spalanie tłuszczu i pozbywanie się zbędnych kilogramów. Wypicie mocnego espresso przed treningiem zwiększa wydolność podczas ćwiczeń. Umiarkowane spożycie kawy może wydłużyć życie i zapobiec chorobom sercowo-naczyniowym. Co ciekawe, kawa chroni też wątrobę. Może obniżyć ryzyko zachorowania na raka wątroby nawet o około 40% i zapobiec marskości organu (w przypadku osób spożywających duże ilości alkoholu lub zażywających regularnie leki uszkadzające wątrobę).

Kawa uchodzi obecnie za jedno z najważniejszych źródeł polifenoli w naszej diecie. Te związki pochodzenia roślinnego nadają kawowym napojom ich niepowtarzalny smak i aromat. Oprócz właściwości smakowych wykazują też działanie prozdrowotne. Pomagają m.in. chronić komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym. Choć nauka nie do końca wie, jaki jest mechanizm działania polifenoli, wiadome jest, że związki mogą mieć właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Polifenole mogą wpływać także na metabolizm lipidów i glukozy, tym samym zmniejszając ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Substancje fitochemiczne nazywane antyoksydantami to wszystkie związki chemiczne pochodzenia roślinnego wykazujące zdolność do neutralizowania wolnych rodników. Do grupy antyoksydantów należą polifenole określane czasami „strażnikami metabolizmu”. Kiedy spożywamy żywność bogatą w przeciwutleniacze, związki zaczynają krążyć w naszym ciele i wyłapywać cząsteczki tlenu pozbawione jednego z elektronów. Antyoksydanty przyłączają brakujący elektron do niekompletnych cząsteczek (czyli wolnych rodników), co pozwala na ich zneutralizowanie, a następnie na usunięcie z organizmu. Wolne rodniki powodują szybsze starzenie się i sprzyjają rozwojowi chorób (zwłaszcza tych nowotworowych). Dlatego tak ważne w naszej diecie są antyoksydanty. Dobre źródła tych związków to warzywa i owoce, ale też przyprawy i zioła oraz kawa i zielona herbata.

Jeszcze kilka lat temu o kawie mówiono nieprzychylnie. Przypuszczano nawet, że ten czarny napój powoduje problemy zdrowotne, przyczyniając się np. do powstawania choroby wrzodowej czy raka trzustki. Najnowsze badania bezsprzecznie uznają kawę za napitek, który warto uwzględnić w swojej codziennej zdrowej diecie. W 2016 roku Instytut Żywności i Żywienia wprowadził nawet kawę do Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób dorosłych. Dietetycy nie zaliczają już kawy do używek, ale traktują ją jako środek zapobiegający licznym chorobom i schorzeniom. Według IŻŻ kawa spełnia funkcję chemoprewencyjną, co oznacza, że jest naturalną substancją chroniącą przed nowotworami.

Gdyby nie kofeina zawarta w kawie, aromatyczny napój moglibyśmy pić bez końca. Spożywając kofeinową kawę, trzeba jednak (dla swojego bezpieczeństwa) zachować umiar. Przyjmuje się więc, że bez szkody dla organizmu możemy wypijać od trzech do pięciu filiżanek kawy. To jednak kwestia indywidualna, jaka ilość espresso będzie oznaczała umiar. Dobroczynny wpływ kawy obserwuje się przy umiarkowanym spożyciu, czyli wypijaniu minimum trzech kaw dziennie. Nie każdy jednak może przyswoić taką ilość kofeiny. Tym, którzy czują się zbyt pobudzeni po kawie z kofeiną, zaleca się kawę bezkofeinową. Zawiera ona jednak mniejsze ilości cennych dla zdrowia substancji.

Badania potwierdzają, że kawa należy do bezpiecznych i wartościowych produktów żywnościowych. Czy jednak każda kawa jest zdrowa? Czy jej korzystne właściwości może popsuć proces obróbki lub przygotowania? Kawę kupujemy najczęściej w dużych supermarketach w formie już zmielonego ziarna lub jako kawę rozpuszczalną. Jeśli korzystamy z ekspresu automatycznego z wbudowanym młynkiem, wybieramy też kawę ziarnistą. Gdzie najlepiej kupować kawowe ziarna? Małe palarnie lub wyspecjalizowane sklepy z kawą dostarczą nam surowca najwyższej jakości.

Do przygotowania idealnego espresso potrzebujemy też odpowiedniej temperatury wody (między 85°C a 92°C). Najłatwiej taką kawę zaparzyć w ekspresie kolbowym lub automatycznym. Jeśli takim nie dysponujesz, możesz przyrządzić filiżankę czarnego naparu w kawiarce lub ekspresie przelewowym. Unikaj zalewania kawowego proszku wrzątkiem i picia tak przygotowanej kawy. Napój zawiera wtedy substancje drażniące dla żołądka i może powodować problemy z przewodem pokarmowym. Żeby skorzystać ze wszystkich zdrowotnych właściwości płynnego złota, zrezygnujmy też z kaw instant i tych z dodatkiem cukru, słodkich syropów, mleka czy bitej śmietany. Kawa zamienia się wtedy w prawdziwą bombę kaloryczną.

A co z olejem kokosowy do kawy? Jeszcze do niedawna tzw. kuloodporna kawa uchodziła za rarytas i zamiennik śniadania. Jej pomysłodawca twierdził, że to najlepszy poranny posiłek. Dodaje energii, zdrowych tłuszczy i jest wystarczająco kaloryczna, żeby powstrzymać napady głodu. Kawa z dodatkiem oleju kokosowego zdrowa jednak nie jest, bo, jak się okazało, sam olej z kokosa nie należy do dobrych tłuszczy.

Jeśli pijasz kawę z mlekiem i dwiema łyżeczkami cukru, to ile kalorii dostarczasz sobie w filiżance? Dwie łyżeczki cukru to 40 kcal. Dodaj do tego mleko 2%, które ma 20 kcal w 100 ml. Sumując te wartości i dodając kaloryczność samej kawy (czyli około 2 kcal), otrzymujemy napój, który dostarczy Ci 62 kalorii, zakładając, że wypijasz 100 ml kawy plus dodatki. Trzy takie kawy dziennie to już prawie 200 kcal.

Zamiast cukru do kawy możesz dodawać słodkie, ale niekaloryczne przyprawy, jak kurkuma, kardamon czy cynamon. Sprawią one, że kawa będzie jeszcze bardziej aromatyczna; ponadto wykazują wiele właściwości prozdrowotnych!

Do kawy możesz dodać też sproszkowaną lucumę (słodki peruwiański owoc). Dla zmniejszenia kaloryczności napoju zamień cukier na alternatywne i niskokaloryczne słodziki, np. na ksylitol czy erytrytol (erytrol). Pamiętaj jednak, że kawę najlepiej pić niesłodzoną. Słodziki, choć mniej kaloryczne, również uruchamiają procesy trawienne i pobudzają trzustkę do produkcji insuliny.

Kawa jest zdrowa i nie mówi się już o jej szkodliwości. Cały czas bada się zalety kawy i to, jak może pozytywnie oddziaływać na nasz organizm. Nie musisz już ograniczać się do picia tylko filiżanki dziennie albo całkowicie rezygnować z kofeinowego napitku. Umiarkowane spożycie, czyli wypijanie trzech do pięciu filiżanek, poprawi Twoje zdrowie i pomoże powstrzymać rozwój niektórych chorób cywilizacyjnych.